Economie Rapport Wennink toont blinde vlek voor torenhoge kosten van de Schiphol-hub
27-12-2025 Schipholwatch
(foto: Rapport Wennink.nl)
Het 13 december verschenen rapport van ex-ASML-topman en regeringsadviseur Peter Wennink schetst een ambitieus plan om de toekomstige welvaart van Nederland veilig te stellen door te investeren in een hoogproductieve economie.
In het plan wordt een positieve rol toebedeeld aan de mainports en met name aan Schiphol. Het rapport, geschreven op verzoek van minister Vincent Karremans (EZ), stelt letterlijk dat “Schiphol uitermate belangrijk is in het behoud van deze bedrijvigheid en het aantrekken van nieuwe investeringen in Nederland”. Niet legt Wennink uit hoe tientallen miljoenen overstappers op Schiphol hun bijdrage leveren.
Hiermee omarmt het rapport een fundamentele tegenstelling: het pleit voor een hoogproductieve toekomst, maar klampt zich vast aan een laagproductief, maatschappelijk verlieslatend model uit het verleden. De kritiek is dat het rapport de enorme maatschappelijke kosten van de hubfunctie volledig negeert en daarmee de realiteit van Schiphol verhult achter een façade van economisch belang.
Het rapport presenteert de hubfunctie als een vanzelfsprekend economisch pluspunt. Dit beeld staat echter in schril contrast met de werkelijkheid. De hub draait hoofdzakelijk om het vervoeren van grote aantallen overstappers, met als voornaamste doel de vliegtuigen van KLM te vullen.
Topeconomen hekelen overstappers
Die overstappers dragen slechts minimaal bij aan de Nederlandse economie. Ze stappen in, stappen over en stappen weer uit, zonder noemenswaardige bestedingen. Deze conclusie wordt onderschreven door economen in het toonaangevende vakblad ESB, die hetzelfde stellen: “De overstappers dragen nauwelijks bij aan de Nederlandse economie.” Het is een model dat niet de Nederlandse economie dient, maar uitsluitend het private belang van KLM en Schiphol.
Door de maatschappelijke kosten volledig buiten beschouwing te laten, negeert de als topondernemer zeer gewaardeerde Wennink de verborgen rekening die de samenleving betaalt voor het in stand houden van het hubmodel. Die rekening is torenhoog en bestaat uit meerdere onderdelen. Hij noemt het wel, maar durft er geen getallen aan te hangen.
Verborgen subsidie aan KLM
Zo wordt de hubfunctie indirect gesubsidieerd. Transferpassagiers betalen ongeveer de helft van het reguliere luchthaventarief en zijn bovendien uitgezonderd van vliegbelasting. Dit betekent dat de Nederlandse passagier opdraait voor de kosten om buitenlandse reizigers via Schiphol te laten vliegen. Dat komt neer op een structurele lastenverzwaring. In feite dwingt Schiphol hiermee andere luchtvaartmaatschappijen om via hogere tarieven de concurrentievoordelen van KLM te subsidiëren.
De gevolgen voor omwonenden zijn buitengewoon ernstig. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wonen 1,4 miljoen mensen in een ongezonde situatie door vliegtuiglawaai. Dat leidt tot concrete gezondheidsrisico’s zoals hart- en vaatzieken. Daarbij komt de uitstoot van grote hoeveelheden kankerverwekkende stoffen zoals benzeen, naftaleen, formaldehyde en ultrafijnstof in de directe leefomgeving van honderdduizenden burgers.
Blokkerende stikstofuitstoot
Ook is de luchtvaart een grote veroorzaker van de stikstofcrisis die cruciale sectoren als de woningbouw en de energietransitie op slot zet. Jaarlijks stoot de luchtvaart volgens het RIVM vier miljoen kilogram NOx uit. Dat is nog een forse onderschatting omdat de uitstoot boven de 900 meter niet wordt meegerekend. De stikstofclaim blokkeert de ontwikkeling van andere, voor Nederland belangrijkere economische activiteiten.
Het hele hubmodel mondt verder uit in een moordende concurrentiestrijd op prijs, omdat Schiphol geen natuurlijke voordelen heeft. De structurele ‘race naar de bodem’ dwingt tot het drukken van kosten, met desastreuze gevolgen voor de werknemers. Het resulteert in lage lonen en, zoals onthuld door het tv-programma Zembla, ronduit onveilige en ongezonde werkomstandigheden voor bijvoorbeeld het platformpersoneel dat wordt blootgesteld aan kankerverwekkende uitlaatgassen.
De kernparadox van het rapport Wennink wordt hier pijnlijk zichtbaar. Terwijl het pleit voor investeringen in een hoogproductieve economie, verdedigt het tegelijkertijd het laagproductieve en structureel verlieslatende hubmodel dat deze ambitie direct ondermijnt. In plaats van vast te houden aan een overmaatse hub, ligt de toekomst in een kleinere luchthaven die past bij de schaal van ons land.
Krimp is welvaart
Een krimp van de hubfunctie is geen verlies, maar een strategische keuze voor welvaart. Het maakt schaarse middelen zoals stikstofruimte, arbeid en kapitaal vrij voor precies de sectoren die Wennink wil versterken: de woningbouw, schone bedrijvigheid en andere hoogproductieve activiteiten.
Het rapport van Wennink is helaas blind voor de realiteit van de Schiphol-hub. Het presenteert een achterhaald en schadelijk model als een motor voor toekomstige welvaart, terwijl het de immense maatschappelijke en economische nadelen volledig negeert. Het is een plan dat qua luchtvaart gebouwd is op een economische mythe. Een plan bovendien waarin de menselijke maat volledig ontbreekt, zoals Europaverslaggever Stefan de Vries zei bij BNR.
Echte welvaart bouwen we niet op een failliet model dat de samenleving en de leefomgeving uitput. Politici – vooral ter rechterzijde – doen er goed aan de roze bril af te zetten, de volledige rekening van de hub onder ogen te zien en eindelijk te kiezen voor een luchtvaart die Nederland dient, in plaats van andersom.
Deel dit bericht
pageviews: 11
tinyurl:
link
